UKIJALI ARDHI (MACHUNGA) UTAJALI MIFUGO PIA

MIFUGO IKIWA MACHUNGANI

Stocking rate ni idadi ya mifugo inayoweza kuchungwa ndani ya eneo fulani kwa muda maalumu. Hii ni muhimu sana kwa sababu inahakikisha hali salama ya ardhi na ufanisi(uzalishaji) wa mifugo hivo ni chanzo cha faida(kipato) ya ufugaji pamoja na kuyapa malisho uwezo wa kurudi katika hali yake ya awali(resilience). Idadi ndogo ya mifugo kwenye machunga ni  nzuri si tu kwamba inadumisha hali ya usalama wa udongo lakini pia ni njia sa kurekebisha eneo lililoathiriwa(poor land condition).  

Kwa kawaida hali ya udongo huwa mbaya kiuzalishaji endapo malisho yatatumika (utilization) kwa zaidi ya 30%. Hapa namaanisha uzito (weight) wa jani(grass) ni 100% hivyo basi ikipotea kuanzia 70% ndiyo hatari inayomaanishwa.

Idadi ya mifugo(stocking rate) inatakiwa isizidi au kuwa sawa na uwezo wa ardhi (carrying capacity) kuhudumia mifugo. Hii itasaidia mimea kuendelea kuzalisha(photosynthesis), kuimarisha hali ya udong(soil stability), ulinzi wa mfumo wa maji(watersheds) na kukidhi mahitaji ya viumbe vingine kama wadudu(insects) na wanyama pori(wild animals).

Mahitaji makubwa ya mifugo ni maji na malisho, mahitaji haya hubadilika sana ndani ya mwaka kutokana na sababu mbalimbali kama vile ukame n.k. Hata hivyo mahitaji ya mfugaji ni kuhakikisha kuwa shughuli yake ya ufugaji inatanuka zaidi ili kumpatia kipato zaidi. Hivyo kutokana na sababu nyingi zilizo nje ya uwezo wa mfugaji kama vile ugumu wa upatikanaji wa mbegu bora zenye kuzalisha kiwango kikubwa cha nyama au maziwa, 

NG'OMBE WA NYAMA AINA YA BONSMARA

mfugaji hulazimika kutumia mbegu za asili(ng’ombe) zenye vinasaba hafifu katika uzalishaji na ukuaji, lakini hapa huitajika kuwa na idadi kubwa zaidi ili kukidhi mahitaji.

NG'OMBE WA ASILI

 Ikumbukwe kwamba, ufugaji wa kitanzania kwa zaidi ya 90% ni ufugaji huria wenye kutegemea maeneo ya machunga ya jamii (communal grazing area) yasiyoendelezwa kujipatia malisho. Maeneo haya yamekuwa yakivamiwa na idadi kubwa ya mifugo (overgrazed) na kusababisha uharibifu mkubwa kama mmomonyoko wa udongo, makorongo, uvamizi wa magugu ndani ya malisho, uwepo wa mimea vamizi haswa isiyopendelewa na mifugo(undisarable species), vichaka na hatimaye uzalishwaji hafifu wa mifugo na mazao yake kutokana na ukosefu wa malisho ndani ya eneo husika. Na madhara haya husababisha mimea inayopendelewa na mifugo (desirable species) kupungua sana ndani ya machunga. Lakini kwa vile ndiyo mimea inayopendelewa zaidi na mifugo, hutumiwa sana(highly grazed) na mifugo na kusababisha matumizi yasiyokuwa na mlingano(poor grazing distribution & uneven grazing) ndani ya machunga na kusababisha uwepo wa vipara. Vipara ni matokeo ya mimea kushambuliwa kila mara inapojaribu kurudi hali yake ya awali( resilience) hata hivyo hutumiwa na mifugo kabla ya kufikia hali hiyo.

Kutokana na hizi changamoto za machunga ya jumuiya ni changamoto kusimamia idadi ya mifugo katika eneo husika haswa kwa kuzingatia ufugaji wa kuhamahama, machunga hupitia misimu ya kuelemewa na mifugo na misimu ya kupungua mifugo kutokana na uwepo wa malisho na /maji.

Lakini ni muhimu kuelewa uwezo wa ardhi kuzalisha malisho. Hii inaweza kutathiminiwa kwa kutumia kiwango cha malisho(standing crop end of growing season) mwanzo wa msimu wa kiangazi.

Tabia hatarishi ndani ya machunga zinazotokana na idadi kubwa lazima zifatiliwe ili kuzigundua mapema na kudhibiti idadi ya mifugo. Idadi ya mifugo ndani ya machunga lazima idhibitiwe ili kulinda ikolojia na ardhi iweze kuhudumia mifugo kwa ufanisi mkubwa.

IDADI YA MIFUGO INAWEZA KUKADIRIWA KWA HATUA KUU NNE.

4-step Procedure outlined by Holechek (1988)

1. Calculate total usable forage
2. Adjust total usable forage
3. Calculate forage demand
4. Balance supply/demand to stocking rate

Only useful to get a “guess” of initial stocking rat

Hatua hizi zitajadiliwa wakati mwingine…..

                               IMEANDALIWA NA MAKAMU MWENYEKITI TRSA.